Psychofarmaca - Floortje Scheepers
Als mensen psychisch ontregelen, geen grip meer hebben op hun denken, voelen of handelen. Vast zitten in een eenzijdig perspectief op zichzelf of de wereld om hen heen. Het ook met ondersteuning van naasten niet meer lukt de balans te hervinden. Dan kan het nodig zijn om hulpverlening in te schakelen. Soms is de ontregeling zo heftig dat er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Snel ingrijpen kan dan levensreddend zijn. En dat snelle ingrijpen kan soms een (crisis)opname zijn, is in de psychiatrie vaak medicatie of een combinatie van beiden.
Medicatie die gebruikt wordt in de psychiatrie remt af (antipsychotica en sederende medicatie), zwengelt aan (antidepressiva en stimulantia) of stabiliseert (stemmingsstabilisatoren zoals lithium en anti-epileptica). Maar psychofarmaca hebben altijd ook bijwerkingen en zijn slechts een uiterste noodmiddel om symptomen te verminderen. Alternatieve manieren om de rust weer terug te laten keren moeten daarom altijd overwogen worden voordat er met medicatie gestart wordt. Het is bovendien heel belangrijk om in samenspraak met de ander, na eerlijke en zorgvuldige informatie, te besluiten (geen) medicatie in te zetten als tijdelijke ingreep.
Complexe adaptieve open systemen (waarin honderden factoren een rol spelen die elkaar over en weer beïnvloeden) kunnen door kleine of grote veranderingen langzaam of acuut uit evenwicht raken. Als de balans zo verstoord is dat chaos dreigt kan het helpen om tijdelijk onderdelen van een systeem chemisch te beïnvloeden zodat er weer even wat stevigheid ontstaat. Menselijke ‘psyche’ is zo’n complex, adaptief, open systeem dat ontstaat en bestaat uit ontelbare interacties met de omgeving. Vooral interacties met andere mensen zijn daarin extreem relevant. Ook hier kan ingrijpen met medicatie soms helpend zijn maar het echte werk bij psychische ontregeling gaat over iets heel anders.
Het harde werken aan herstel moet zich richten op interacties. Hoe kan ik in relaties met anderen, of in de context dingen aanpassen waardoor ik mijn evenwicht minder snel kwijtraak. Vanuit welk (destructieve, niet functionele) perspectief kijk ik naar mijzelf en de wereld en hoe kan ik (weer) open staan voor het perspectief van de ander zodat ik een andere kijk op het leven krijg. Als er al met medicatie gestart is dan zou het gesprek over afbouwen van die medicatie altijd onderdeel van dit herstelproces moeten zijn. Hoeveel stabiliteit kun je met een netwerk om je heen realiseren in je leven waardoor medicatie niet meer of minder nodig is. Het perspectief op autonomie, onafhankelijkheid en zelfregulatie kan een drijvende kracht zijn in het herstelproces en zou dus bij het schrijven van het eerste recept al in de bijsluiter meegegeven moeten worden.
Over Floortje Scheepers
Hoogleraar innovatie in de GGZ
Ze houdt zich bezig met verschillende innovatieprojecten waarmee ze de GGZ hoopt te transformeren naar een netwerkorganisatie waarin kennis en kunde gedeeld worden en behandeldoelen gezien worden als een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Wat drijft Floortje?
Alle mensen zijn meer of minder kwetsbaar, sommige mensen worden hier in hun leven nadrukkelijk mee geconfronteerd. Ze raken mentaal zo uit balans dat ze (tijdelijk) niet meer in staat zijn zelfstandig of met hulp van naasten een evenwicht te hervinden.
Onze gezamenlijke maatschappelijke opdracht is te zorgen voor hulp en ondersteuning op verschillende niveaus waardoor deze mensen kunnen herstellen, meedoen in de samenleving en zich niet buitengesloten voelen.
Om dit te bereiken moeten we samenwerken; patiënten, direct betrokkenen, psychiaters, huisartsen, sociaal-maatschappelijke dienstverleners en scholen.
Dat dit nog steeds geen werkelijkheid is drijft mij dagelijks weer.
Wat zijn belangrijke momenten in je loopbaan?
Het valt niet mee om vanuit verschillende organisaties met verschillende belangen, wet- en regelgeving en verschillende financiële systemen toch de neuzen 1 kant op te houden. Veranderen en samenwerken is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom ben ik zo trots op onze regionale afspraken. Het feit dat we al heel wat jaren samen zoeken naar verbeteringen in de zorg en via PsyNet de verbinding blijven zoeken maakt mij trots.
Het symposium Rondom Zien in 2018 (voorafgaand aan mijn oratie) waar ervaringsdeskundigen hun verhaal vertelden heeft op mij een diepe indruk gemaakt. De verhalen waren uit het hart gegrepen. Het zijn de ervaringen die ons leren wat er goed gaat en niet goed gaat. De kennis en wijsheid die verborgen zit in ervaringsverhalen gebruiken we nog veel te weinig om van te leren. Met de Verhalenbank Psychiatrie geven we hier een mooie invulling aan.
Loopbaan
- Studie geneeskunde in Utrecht
- Promotie onderzoek (effecten van atypische antipsychotica in het brein van mensen met schizofrenie)
- Opleiding psychiatrie en kinder- en jeugdpsychiatrie
- Manager behandelzaken, psychiater, onderzoeker academische cluster bij Karakter (kinder- en jeugdpsychiatrie) en InZicht (orthopsychiatrie), plaatsvervangend opleider
- Afdelingshoofd, psychiater, plaatsvervangend opleider psychiatrie UMC Utrecht
- Hoogleraar innovatie in de psychiatrie
- Nevenfuncties; gezondheidsraad, RvT Parnassia, RvT Fritz Redlschool cluster IV, kwaliteitsraad ZiN